Тарих • 07 Қыркүйек, 2021
«Рухани жаңғыру» бағдарламасының шеңберінде Көкшетау өңірінің жергілікті өлкетанушысы Мұрат қажы Ыдырысұлы бастаған топ былтырдан бері «Абылайдың қара жолы» атты маршрутпен экспедиция жүргізіп келеді. Олардың мақсаты – Абылай хан мен оның ұрпақтары, батырлары мен билерінің, атақты адамдардың туған, болған жерлеріне сапарлап, халықтың назарын тарихи оқиғаларға аудару.
Осының өзі бүгінгі ұрпақтың санасын селт еткізіп, елге, жерге деген патриоттық сезімдерін оятар деген үмітті де үкілеп келген. Алғашқы сапарын Қызылжардағы «Абылайдың ақ үйінен» бастаған былтырғы сапарлар жайлы қалың кітап та басылып шықты.
Ал биылғы сапар былтырғыдан да ұзақ болып екі аптаға созылған. Осы уақытта экспедиция мүшелері 7 мың шақырымнан артық жол жүрген. Биылғы экспедицияға Қызылжардағы «Абылай ханның резиденциясы» музей-кешенінің қызметкері Алмас Әлімжанов та қосылып, бірге сапарлап қайтты. Экспедиция Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 30 жылдық және Абылай ханның 310 жылдық мерейтойларына арналған екен. Сапарлаушылардың құрамына біздің облыс қана емес, Нұр-Сұлтан, Кентау қалаларынан да өкілдер енген. Олардың арасында тарихшылар, журналистер, қоғам қайраткерлері, өлкетанушылар және хан ұрпақтары болған.
Сапардың маршруты Көкшетау қаласынан шығып, Ақмола, Павлодар, Шығыс Қазақстан, Алматы, Жамбыл және Қарағанды облыстарының аумақтарын қамтып, қайтадан Көкшетауға жеткен. Экспедиция мүшелері «Ұлы даланың ұлы есімдері» ұранымен Павлодар облысында Мұса Шормановтың, Мәшһүр-Жүсіп Көпеевтің кесенесіне соғып, жергілікті халықтан атақты тұлғалар туралы жаңа деректер жинаған. Ал Шығыс Қазақстан облысы Семей өңірінде олар ұлы Абай мен Шәкәрімнің басына зиярат етіп және ұлы жазушы Мұхтар Әуезовтің туған жерінде, музейінде болған. Алматы облысында Алтын-Емелде болып, қазақтың ұлы ғалымы, Абылайдың шөбересі Шоқан Уәлихановтың зиратына барып, зиярат еткен.
Жамбыл облысына келгенде Қордай ауданының Қырғыз елімен шектескен жеріндегі Кенесары ханның ескерткішіне гүл қойып, рухына құран бағыштапты. Сонымен бірге ханның туған жері Көкшетаудан алып келген топырағын сеуіпті.
Осы жолдардың бәрінде экспедиция мүшелері жергілікті халықпен, оның ішінде аузы дуалы ақсақалдармен, ғалымдармен, өлкетанушылармен әңгімелесіп, олардың білетін деректерін жинаған, жәдігерлер табуға тырысқан. Жергілікті БАҚ өкілдерімен кездесіп, өздерінің мақсаттары туралы әңгімелеген. Әрине, бұл экспедиция алдарына археологиялық немесе тарихи мақсат қойған ғылыми емес, жоғарыда айтқанымыздай, халық назарын ұлы тұлғалар мен тарихи оқиғаларға аудару. Экспедиция өзінің мақсатына толық жеткендігі де көрініп тұр. Енді оның қорытындысы туралы жаңа жинақ шығарылмақ.
Жақсыбай САМРАТ
Солтүстік Қазақстан облысы
